سرطان رحم چیست؟
رحم یک عضو تو خالی و گلابی شکل است که
در قسمت پایین شکم بین مثانه و راست روده قرار دارد . دیواره های رحم از دو لایه
بافتی تشکیل شده است : لایه داخلی و لایه خارجی . از دو گوشه بالایی رحم دو لوله
ظریف ، قابل انعطاف و نرم به نام لوله های رحمی به طرف دیواره جانبی لگن کشیده می
شود که انتهای آن بصورت شیپور در محوطه شکم آزاد است ، عمل لوله ها هدایت تخمک
آزاد شده از تخمدان و همچنین تخم بارور شده به طرف رحم است .
در زنانی که در سنین باروری هستند لایه
داخلی رحم هر ماه رشد می کند و جدارش ضخیم می شود تا برای بارداری آماده شود . اگر
زن باردار نشود ، بافت ضخیم شده ، همراه با خون از راه مهبل به بیرون می ریزد که
این حالت را قاعدگی گویند .
تومورهای رحم یا خوش خیم هستند و یا بد
خیم
تومورهای خوش خیم
مهمترین تومور خوش خیم ، فیبروم رحم
است .
فیبروم ها شایع ترین تومور خوش خیم رحم
هستند . این تومورها بیشتر در حدود ۴۰
سالگی پیدا می شوند . یک زن ممکن است در یک زمان چند فیبروم داشته باشد . در بیشتر
موارد فیبروم علائمی ندارند و احتیاج به درمان هم ندارند ولی باید توسط پزشک کنترل
شوند . بر حسب اندازه و محل تومورها ، بعضی مواقع علائمی وجود دارد .
این علائم عبارتند از :
خونریزی نامنظم
ترشح
تکرر ادرار
وقتی فیبروم ها سبب خونریزی شدید شوند
و با فشار روی اعضای مجاور ایجاد درد کنند درمان جراحی و یا طبی انجام می گیرد .
وقتی زن به سن یائسگی می رسد ، فیبروم ها کوچک می شوند و در پاره ای موارد خود
بخود از بین می روند .
تومورهای بدخیم
این تومورها بافتها و اعضاء مجاور را
مورد حمله قرار میدهند . این تومورها همچنین از راه جریان خون و لنف به تمام نقاط
بدن منتشر می شوند . سرطان رحم به استخوانها ، ریه ها و کبد انتشار می یابد .
خونریزی غیرعادی بخصوص بعد از یائسگی ،
شایع ترین علامت سرطان رحم است . خونریزی ممکن است کم یا زیاد باشد . .
سرطان رحم معمولاً بعد از یائسگی ایجاد می شود و به همین سبب خونریزیهای دوران
یائسگی نباید ساده تلقی شود . علائم زیر ممکن است با شروع سرطان رحم
همراه باشند :
خونریزی و ترشح غیرعادی بخصوص بعد از
یائسگی و یا خونریزی زیاد هنگام هنگام عادت ماهانه
اشکال و یا درد در هنگام ادرار کردن
مقاربت دردناک
درد در ناحیه لگن
علائم یاد شده در بالا ممکن است مربوط
به سرطان رحم و یا سایر شرایط غیرعادی باشد ، ولی اغلب اوقات ارتباطی با سرطان
ندارد .
اگر زن دچار یکی از علائم فوق شد ، باید
به پزشک مراجعه کند و پزشک با انجام معاینات و آزمایش های زیر متوجه بیماری خواهد
شد :
معاینات بالینی و آزمایشگاهی دستگاههای
ادراری ، تناسلی و گوارشی . در معاینه داخلی اگر تومور و یا تغییراتی باشد معلوم می
شود .
نمونه برداری از لایه داخلی بافت رحم و
بررسی آن زیر میکروسکوپ .
انجام آزمایش پاپ اسمیر ( نمونه ای از
سلولهای گردن رحم و بالای مهبل جمع آوری می شود و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال
می شود ) .
تمام خانمها بعد از ازدواج باید آزمایش
پاپ اسمیر را انجام دهند .
علل سرطان
رحم:
این گروه بایستی سالانه معاینه و
آزمایش پاپ اسمیر بشوند . بعد از سه بار آزمایش و یا بیشتر ، اگر نتیجه رضایت بخش
بود ، زمان آزمایش بعدی با نظر پزشک تعیین می شود .
علت واقعی سرطان رحم مشخص نیست و
پزشکان به ندرت می توانند توضیح دهند چرا یک زن سرطان می گیرد و دیگری نمی گیرد .
آنچه واضح است این است که سرطان رحم به علت یک آسیب و یا صدمه ایجاد نمی شود ،
مسری نیست و کسی از دیگری سرطان نمی گیرد . عواملی بنام خطرساز ، خطر ابتلا را
افزایش می دهند .
عوامل خطرساز:
سن : سرطان رحم بیشتر در زنان ۵۰ سال به بالا شایع است . خطر ابتلا با افزایش سن
زیاد می شود .
درمان با استروژن : در زنانی که در دوران یائسگی برای
برطرف کردن علائم این دوران و یا جلوگیری از پوکی استخوان و کم کردن خطرات
بیماریهای قلبی و سکته ، استروژن مصرف می کنند ، شانس ابتلا به سرطان رحم بیشتر
است . استفاده
طولانی و به مقدار زیاد این خطر را افزایش می دهد .
چاقی : خطر ابتلا به سرطان رحم در زنان چاق
دو برابر زنان با وزن معمولی است .
دیابت و فشار خون بالا : بعضی از دانشمندان اعتقاد دارند که
دیابت و فشار خون بالا ، خطر ابتلا به سرطان رحم را بیشتر می کند .
سایر سرطانها : خطر بروز سرطان رحم در مبتلایان به
سرطان روده بزرگ و پستان بیشتر است .
نژاد : خطر ابتلا در نژاد سفید بیشتر از نژاد
سیاه است .
سایر موارد : نازائی ، نامنظم بودن عادت ماهانه ،
یائسگی دیررس هم از دیگر عوامل خطرساز هستند .
درمان
درمان اغلب به روش جراحی صورت می گیرد
و در مواردی هم از اشعه درمانی استفاده می شود . تعداد کمی از بیماران با شیمی
درمانی و هورمون درمانی معالجه می شوند .
انتخاب روش درمانی به اندازه تومور ،
شرایط هورمونی بیمار ، سن ، وضعیت عمومی بیمار و بخصوص درجه بندی سرطان رحم بستگی
دارد . منظور از درجه بندی این است که آیا سرطان در مراحل اولیه است و فقط بافت
رحم را مبتلا کرده است ویا به اعضای مجاور حمله کرده وانتشار یافته است .
روشهای درمانی:
جراحی : معمولاً رحم ، لوله های رحم و
تخمدانها بیرون آورده می شوند .
اشعه درمانی : اشعه درمانی مانند جراحی در واقع
درمان محل ضایعه است و فقط سلولهای سرطانی را در محل ضایعه از بین می برد . این
روش ممکن است همراه با جراحی باشد و یا قبل و بعد از جراحی مورد استفاده قرار گیرد .
هومورن درمانی : درمان با هورمون پروژسترون صورت می
گیرد و در واقع یک درمان عمومی است که بصورت خوراکی ویا تزریقی مورد استفاده است .
شیمی درمانی : استفاده از داروها است . این داروها
خوراکی یا تزریقی هستند مانند هورمون درمانی ، شیمی درمانی هم یک درمان عمومی است
و در زمانی که سرطان منتشر شده است ، بکار می رود .
اثرات جانبی روشهای درمانی:
جراحی : بعد از درآوردن رحم ، زن احساس
درد و یا خستگی عمومی می کند . در بعضی مواقع ، تهوع ، استفراغ و
اشکال در دفع ادرار و مدفوع وجود دارد . زنانی که تخمدانهای آنها با رحم
برداشته می شوند ، فوری یائسه می شوند و علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و غیره در
آنها پیدا می شود .
تمایلات جنسی معمولاً بعد از درآوردن
رحم تغییری نمی کند . البته بعضی از زنان ممکن است تغییر تمایلات جنسی پیدا کنند
که مشاوره و حمایت و مراقبت شوهر از زن در این مواقع بسیار مفید و
کارساز خواهد بود .
اشعه درمانی : اثرات جانبی بستگی به مقدار اشعه
درمانی و محل ضایعه دارد . بیماران هنگام درمان بخصوص در هفته های
آخر آن خسته هستند . استراحت مهم است ولی پزشکان توصیه می کنند تا جایی که امکان
دارد بیماران فعالیت معمول خود را داشته باشند .
هورمون درمانی : زنانی که تحت درمان با پروژسترون
هستند ممکن است زود خسته شوند و تغییراتی در وزن و اشتهای آنها پیدا شود .
شیمی درمانی : این اثرات جانبی در هر مورد متفاوت
است و بستگی به مقدار درمان و نوع دارو دارد . بیماران بیشتر در معرض ابتلا به
عفونت قرار می گیرند ، به آسانی خونریزی پیدا می کنند ، بدنشان کوفته و انرژی و
توان آنها کم می شود و ممکن است دچار ریزش مو ،تهوع ، استفراغ ، کمی اشتها و
زخمهای دهانی شوند. این علائم به تدریج بعد از دوره درمان از بین می روند
مرکز بهداشت شهرستان
جوانرود