سه عامل مهم تاثیر
گذار بر تکامل دوران ابتدای کودکی:
1- کودک :
سالهای اولیه عمر مهمترین زمان تکامل در
طول عمر فرد محسوب میشود.در این سالها رشد و تکامل عصبی کودک چشمگیر است.اساس
تکامل مغز نیز در این دوران است.پس تغذیه و محیط مواجهه مناسب ،موثر است و می
تواند در صورت عدم تامین ،تاثیر منفی بر رفاه اقتصادی ،اجتماعیو فیزیکی کودک داشته
باشد.تغذیه مادر در دوران بارداری و تغذیه انحصاری با شیر مادر همگی بسیار مهم می
باشند.
تعامل بین ژنتیک و فیزیولوژی و تجارب و نیز
مواجهات محیطی در تکامل کودک نقش زیر بنایی دارند.اگر این اصول ضروری براورده
نشودبر تکامل فیزیکی ،روانی و یادگیری در مدرسه نیز اثر گذلر خواهد بود،همچنین
کودک مستعد ابتلا به عفونت شده و سیستم ایمنی وی قدرت کمتری خواهد داشت و در نهایت
فرد مستعد ابتلا به بیماریهای مزمن نیز خواهد بود.
قدرت تصمیم گیری مادر در خانه و نیز سطح
سواد وی بر تغذیه کودک بسیار اثر گذار است.کوتاهی قد ناشی از سوء تغذیه مزمن ناشی
از ترکیبی از عوامل محیطی ،اقتصادی و اجنماعی است که از دوران بارداری آغاز و در
طول زندگی ادامه می یابد.
تغذیه کافی و مراقبت سلامت،امنیت غذایی با
ریز مغذی کافی ،آب سالم ، دسترسی به اموزش برای همه و حفاظت از آنها در مقابل
بیماریها با واکسیناسیون از نکاتی است که در این دوران باید بدانها توجه شود.
محیط گرم و نزدیک خانوادگی ،تنبیه
نشدن،فرصتهایی در خانواده برای کشف دنیا ،یاد گرفتن اینکه چطور صحبت کند و به صحبت
دیگران گوش فرا دهد ،در این دوران اهمیت دارد.
نقش مرکزیتی بازی در تکامل کودکان که خود
سبب تشکیل ارتباطات عصبی(سیناپس) بیشتری در مغز می گردد را باید در نظر داشت.بازی
نقش اجتماعی کننده دارد.نوع بازی از کودکی به کودک دیگر ،تحت تاثیر فرهنگ ،مراقبت
کنندگان و والدین قرار دارد.برای مثال مادران و کودکانی که با اسباب بازی های دست
ساز بازی می کنند و تمرکزی که بر یادگیری و اکتشاف در این بازی ها وجود دارد،تاثیر
مستقیمی بر پیامدهای تکاملی ادراکی-حرکتی
کودکان خواهد داشت.ولی موضوع بازی در سیاست دولتها در حاشیه قرار گرفته
است.بنابراین باید کاری کرد که از راهی بتوان والدین و مراقبین را در زمینه نقش
مهم بازی متقاعد نمود و آن را ارتقا و ترویج داد.
2- خانواده:
خانواده در زمینه تکامل دوران کودکی تاثیر
اولیه دارد. بیشترین محرک محیطی برای کودکان و کنترل کننده سایر ارتباطات کودک
،خانواده است.مهمترین مشخصه پنهان خانواده ،منابع اقتصادی و اجتماعی آن است.منابع
اجتماعی مانند مهارت والدین ،شیوه های فرهنگی ،وضعیت سلامت اعضا خانواده و منابع
اقتصادی شامل ثروت و وضعیت اشتغال است که همگی در این قسمت مهم است.خانواده ها
باید در این خصوص این موارد تحت اموزش قرار گیرند.عوامل با تاثیر منفی در این حیطه
عبارتند از فقر،وزن کم موقع تولد،سوء تغذیه و عفونت ، تعارضات و خشونت داخلی و
مسائل روحی روانی والدین مثل افسردگی مادر .وضعیت اقتصادی اجتماعی بر وزن کم بدو
تولد ،احتمال خطر پوسیدگی دندانی ،امتیاز پایین تستهای شناختی ، مشکلاتی در زمینه
رفتاری و اجتماعی شدن و افزایش احتمال جدا شدن از مدرسه اثر گذار است. نقش پدران
نباید دست کم گرفته شود،لذا درگیر نمودن پدران و آموزش آنها باید به عنوان یکی از
استراژیها مورد توجه قرار گیرد. حمایت دولت از خانواده ها از اهمیت شایانی
برخوردار است.
3- اطرافیان و همسایگان ،شهروندی و ارتباطات
اجتماعی:
شاخص هایی از قبیل
متوسط سطح درآمد، درصد شهروندان با مدرک دیپلم ،درصد شاغلان و بیکاران ،مهم هستند
وهرچه این شاخص ها بهتر باشند ،موفقیت کودکان در مدرسه بیشتر خواهد بود.ارتباط
معکوسی بین وضع اقتصادی اجتماعی جامعه و گستردگی مواجهه با عوامل آسیب زا از جمله
آلودگی هوا،فضولات ،آب ناسالم ، سر و صدای بیش از حد و کیفیت بد محل سکونت وجود
دارد.فضای فیزیکی در دسترس کودکان فرصتهایی را ایجاد می کند تاکودکان با بازی
فراگیری شان افزون گردد و قدرت کشف آنها پرورش یابد که برای تکامل شناختی ، حرکتی
و روحی آنها مناسب است. ایجاد موسسات و تسهیلاتی برای یادگیری و خلاقیت بیشتر کودکان
، مهد کودک ، تسهیلات طبی، دسترسی به حمل و نقل ، فرصتهای شغلی،انسجام
اجتماعی،قوانین و هنجارهای جنسیتی جامعه از موضوعات قابل توجه در این دوران است.
گردآوری کننده:اعظم
مرادی کارشناس مسؤل برنامه کودکان مرکزبهداشت شهرستان جوانرود