بیماریهای غیر واگیر و برنامه عملیاتی شهرستان

 

ایراپن (Pakage of Essential Non-Communicable Disease Interventions For Primary Health Care in Iran)یامجموعه مداخلات اساسی بیماری های غیرواگیردرنظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران که ازاواخرسال95بصورت اجرایی به تمامی دانشگاههای علوم پزشکی کشوربلاغ گردید،ازجمله برنامه های ملی درحوزه بهداشت ودرمان می باشدکه باتوجه به اهداف ازپیش تعیین شده می تواندنقش موثرومهمی درکنترل بیماریهای غیرواگیرداشته باشد.

نتایج بررسی های اپیدمیولوژیک نشان می دهدکه چهاربیماری غیرواگیر مهم شامل بیماری قلبی وسکتهفسرطان،بیماری مزمن تنفسی ودیابت،سالانه مسئول28میلیون مرگ هستند.بیماری های فوق بزرگترین سهم رادرباربیماری های غیرواگیردرکشورهای بادرآمدکم ومتوسط دارند .سازمان جهانی بهداشت(WHO)پیش بینی می کنددرطول10سال آینده،بیشترین افزایش درمرگ ناشی ازبیماری قلبی عروقی(CVD)،سرطان،بیماری های تنفسی ودیابت،درکشورهای درحال توسعه رخ خواهدداد.

چهاربیماری فوق،به ویژه بیماری قلبی عروقی،همراه چهارعامل خطررفتاری شامل کم تحرکی،تغذیه ناسالم،مصرف الکل ودخانیات مهم ترین علل مرگ ومیر ناشی ازبیماری های غیرواگیرهستند.به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت کنترل این بیماریهاوعوامل خطرزمینه سازآنهارابه عنوان هدف اصلی برای کاهش25%مرگ ومیرناشی ازبیماری های غیرواگیرتاسال2025تعیین کرده است.

بسته"مداخلات اساسی بیماری بیماری ای غیرواگیرسازمان جهانی بهداشت(WHO-PEN)درمراقبت های اولیه بهداشتی"،یک گروه اولویت بندی شده ازمداخلات موثری است که می تواندباکیفیت قابل قبولی ارایه گرددوبه تقویت نظام سلامت منجرشود.درحال حاضر،برنامه هایی که درمراقبت های اولیه بهداشتی ادغام شده اند،فقط بریک عامل خطرمانندفشارخون بالایادیابت تمرکزدارندولی نگاه ادغام یافته به عوامل خطروبیماری هاوپیشگیری ودرمان ادغام یافته آنهاسبب دستیابی به اهداف باهزینه کمترواثربخشی بیشترمی گردد.

انتخاب این گروه ازبیماری های غیرواگیربرمبنای معیارهای زیربوده است:

1-این بیماری هاازمسائل اصلی بهداشت عمومی هستندکه بیشترین سهم رادربارجهانی بیماری های غیرواگیردارند.

2-مداخلات مبتنی برشواهدی برای پرداختن به این بیماری هاوجوددارند.

3-این بیماری هادارای عوامل خطررفتاری مشترک هستند:مصرف دخانیات والکل،کم تحرکی ورژیم عذایی ناسالم ازعوامل خطررفتاری بیماری های غیرواگیرمهم هستند.این عوامل باعثافزایش فشارخون(بیماری فشارخون بالا)،افزایش قندخون(دیابت)،افزایش یااختلال چربی های خون وچاقی می شوند.

4-این بیماری هاکانون توجه برنامه عملیاتی جهانی بیماری های غیرواگیرهستند.

رویکردهای موثربرای کاهش باربیماری های غیرواگیر،شامل ترکیبی ازمداخلات درسطح جامعه ومداخلات فردی هستند.چنین مداخلاتی باهزینه کم واثربخشی زیاددرحال حاضردردسترس بوده وشامل شناسایی وتشخیص زودهنگام بیماری های غیرواگیربااستفاده ازفن آوری های ارزان،روش های غیردارویی ودارویی برای اصلاح عوامل خطربیماری های غیرواگیروداروهای قابل تهیه برای پیشگیری ودرمان حملات قلبی وسکته مغزی،دیابت،سرطان وآسم هستند.اگراین مداخلات بافن آوری ارزان به طورموثرارایه شوند،به شکلی که مدیریت آنهادرمراقبت های اولیه بهداشتی(PHC)قابل انجام باشدفمی توانندهزینه های پزشکی راکاهش داده وبه بهبودکیفیت زندگی وبهره وری افرادمنجرشوند.

تالاسمی

 تعریف برنامه هدف:

یک نوع کم خونی است که بردو نوع مینوروماژور می باشد.درشرایطی که پدرومادرهردو ناقل این بیماری باشند(تالاسمی مینور)می توان انتظارداشت که احتمال تولدنوزادسالم25%،نوزادناقل50%ونوزادمبتلابه تالاسمی ماژور25%میباشد.ازعلائم تالاسمی ماژورکم خونی شدیدبوده که جهت رفع عوارض وخیم آن نیازبه تزریق مکررخون میباشد.تنهاراه پیشگیری ازاین بیماری غیرواگیرجلوگیری ازتولدنوزادمبتلابه تالاسمی ماژورمی باشد.

فعالیتهای روزانه وهمیشگی درارتباط بااین برنامه :برگزاری کلاسهای مشاوره قبل ازازدواج 3روزدرهفته،پذیرش زوجین مشکل داردرهسته مشاوره شهرستان،ارجاع زوجین جهت آزمایشات تکمیلی وPNDوتفسیرنتایج واقدام لازم تاحصول نتیجه ودرمواردی سقط،انجام مراقبتهای ماهیانه توسط مراکز ودوره ای توسط ستادمرکزبهداشت شهرستان،برگزاری کارگاههاوکلاسهای بازآموزی جهت پرسنل درگیر،ارسال آماروعملکردبصورت ماهینه وفصلی وسالیانه به مرکزبهداشت استان،پایش خانه های بهداشت ومراکزبهداشتی ودرمانی جهت حصول اطمینان ازاجراءصحیح هرکدام ازاستراتژیهای اول ودوم وسوم،تهیه متون آموزشی وپمفلت وتراکت وارسال وتوزیع میان واحدهای متختلف جهت بهره برداری لازم.ترتیب اثرفوری وصحیح به نامه های دریافتی ازمرکزبهداشت استان ودانشگاه ویاسایرارگانهاوادارات وجواب دهی وارسال بموقع آن.

وضعیت موجود:

درحال حاضروبراساس آخرین آماردرشهرستان جوانرودتعدادیک موردبیمارمبتلابه تالاسمی ماژور،11زوج ناقل تالاسمی  تشخیص وثبت شده است.

موردانتظاردرطول سال:کشف تمامی مواردناقل ویامشکوک تالاسمی ومراقبت بموقع آنهاوارجاع جهت انجام آزمایشاتPND

هدف کلی ازاین برنامه عملیاتی:

کنترل بیماری تالاسمی ماژوردرسطح شهرستان

اهداف اختصاصی این برنامه عملیاتی:

1.    افزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی قبل ازازدواج

2.    افزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی بعد ازازدواج

موانع ونقاط ضعف:عدم استقبال زوجین جهت انجام آزمایشات تکمیلی ویاPNDوهمچنین عدم وجودپزشک اپیدمیولوژی درواحد

تسهیل گرها ونقاط قوت:استقرار آزمایشات درشهرستان کرمانشاه

مهم ترین فعالیت دردست اقدام تاپایان سال:مراقبت تمامی زوجین تحت مراقبت توسط ستادمرکزبهداشت شهرستان  وارجاع تمامی آنهاجهت انجام مرحله اولPND

جدول برنامه عملیلتی برنامه دریک نگاه

هدف کلی

اهداف اختصاصی

استراتژی ها

فعالیتها

کنترل بیماری تالاسمی درسطح شهرستان

1- حفظ وافزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی قبل ازازدواج درحد100%

1-     کشف زوجین ناقل تالاسمی

1-برگزاری جلسه توجیهی جهت عاقدین محلی

2-برگزاری کلاسهای مشاوره قبل ازازدواج جهت متقاضیان ازدواج

3-فعال کردن هسته مشاوره تالاسمی درستادمرکزبهداشت شهرستان بااستفاده ازنیروهای مجرب

2- حفظ وافزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی بعد ازازدواج از85%به100%

1-جلوگیری ازتولدنوزادمبتلا به تالاسمی ماژور

1-ارائه خدمات تنظیم خانواده به زوجهای هدف دربرنامه

2-ارجاع زوجین جهت انجام آزمایشلت PND

جدول تفصیلی فعالیتهای مداخله ای مربوط به استراتژی هدف اختصاصی اول ازبرنامه درشهرستان جوانرودسال1397

(کشف زوجین ناقل تالاسمی)

عنوان یاشرح فعالیت

مسئول اجرائ

حجم فعالیت

گروه هدف

تعدادگروه هدف

زمان فعالیت

مدت فعالیت

محل فعالیت

منابع

پایش

ارزشیابی

انسانی

تجهیزاتی

مالی

1-تشکیل کمیته شهرستانی

واحد

مبارزه با

بیماریها

یک جلسه

کلیه واحدهای مرتبط

فروردین97

یک جلسه

مرکزبهداشت شهرستان

واحد

مبارزه با

بیماریها

1-برگزاری کلاس بازآموزی

کارشناس ستادی مشاورتالاسمی

یک جلسه

رده های میانی بیماریهاوبهداشت خانواده

20نفر

20/3/97

2ساعت

مرکزبهداشت شهرستان

2نفر

وسایل کمک آموزشی

50000تومان

کارشناس مشاورتالاسمی

انجام گردید

2-برگزاری کلاسهای مشاوره قبل ازازدواج جهت متقاضیان ازدواج

کارشناس مرکزبهداشتی درمانی ویژه مشاورتالاسمی

144جلسه

متقاضیان ازدواج

2160زوج(بطورمتوسط هرجلسه15زوج)

روزهای شنبه،دوشنبه وچهارشنبه هرهفته

288ساعت(بطورمتوسط هرجلسه2ساعت)

مرکزبهداشتی درمانی ویژه مشاورتالاسمی

1نفر

وسایل کمک آموزشی

20000

تومان

کارشناس مشاورتالاسمی

براساس برنامه هفتگی درحال انجام است

3-فعال کردن هسته مشاوره تالاسمی درستادمرکزبهداشت شهرستان بااستفاده ازنیروهای مجرب

پزشک مشاورتالاسمی

1ماه

------------

---------

فروردین97

10ساعت

مرکزبهداشت شهرستان

2نفر

وسایل اداری

360000تومان

پزشک مشاورتالاسمی

انجام شده ودرحال انجام

جدول تفصیلی فعالیتهای مداخله ای استرات‍‍‍ژی هدف اختصاصی دوم برنامه درشهرستان جوانرود1397

(جلوگیری ازتولدنوزادمبتلا به تالاسمی ماژور)

عنوان یاشرح فعالیت

مسئول اجراء

حجم فعالیت

گروه هدف

تعدادگروه هدف

زمان فعالیت

مدت فعالیت

محل فعالیت

منابع

پایش

ارزشیابی

انسانی

تجهیزاتی

مالی

1-ارائه خدمات تنظیم خانواده به زوجهای هدف دربرنامه

واحد

بهداشت خانواده بابرنامه ریزی واحدمبارزه بابیماریها

150جلسه درسال

کلیه زنان واجدشرایط استفاده ازخدمات تنظیم خانواده

13زوج

براساس دستورالعمل تنظیم خانواده

درطول سال

واحدهای تابع مرکزبهداشت

پرسنل بهداشت خانواده

وسایل پیشگیری ازبارداری

نامشخص

پرسنل بهداشت خانواده

انجام شده ودرحال انجام

2-ارجاع زوجین جهت انجام آزمایشلت PND

واحد

مبارزه با

بیماریها

9فقره ارجاع

زوجینی که تمایل به بارداری دارند

7زوج

براساس دستورالعمل مراقبت تالاسمی

درطول سال

مرکزبهداشت شهرستان

پرسنل مبارزه بابیماریها

فرمهای ارجاع ومحیط های ارسال نمونه خون

درهربارارجاع50000تومان

پرسنل مبارزه بابیماریهاوآزمایشگاه مرکزی شهرستان

انجام شده ودرحال انجام

جدول گانت برنامه تالاسمی درشهرستان جوانروددرسال1397

ردیف

شرح فعالیت

فروردین

اردیبهشت

خرداد

تیر

مرداد

شهریور

مهر

آبان

آذر

دی

بهمن

اسفند

ارزشیابی

تشکیل کمیته شهرستانی

برگزاری کلاس بازآموزی

برگزاری کلاسهای مشاوره قبل ازازدواج جهت متقاضیان ازدواج

فعال کردن هسته مشاوره تالاسمی درستادمرکزبهداشت شهرستان بااستفاده ازنیروهای مجرب

ارائه خدمات تنظیم خانواده به زوجهای هدف دربرنامه

ارجاع زوجین جهت انجام آزمایشلت PND

نیازسنجی آموزشی  برنامه تالاسمی براساس اولویت بندی مشکلات ونیاز گروه هدف در سال 1397

ردیف

تاریخ

عنوان فعالیت آموزشی

گروه هدف

تعداد افراد پیش بینی شده

محل آموزش

آموزش دهنده

وسایل کمک آموزشی

 تعدادجلسات

توضیحات

20/4/97

برگزاری کلاس بازآموزی

رده های میانی بیماریهاوبهداشت خانواده

20نفر

مرکزبهداشت شهرستان

کارشناس ستادی مشاورتالاسمی

یک جلسه