ایراپن (Pakage of Essential Non-Communicable Disease Interventions For Primary Health Care in Iran)یامجموعه مداخلات اساسی بیماری های غیرواگیردرنظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران که ازاواخرسال95بصورت اجرایی به تمامی دانشگاههای علوم پزشکی کشوربلاغ گردید،ازجمله برنامه های ملی درحوزه بهداشت ودرمان می باشدکه باتوجه به اهداف ازپیش تعیین شده می تواندنقش موثرومهمی درکنترل بیماریهای غیرواگیرداشته باشد.

نتایج بررسی های اپیدمیولوژیک نشان می دهدکه چهاربیماری غیرواگیر مهم شامل بیماری قلبی وسکتهفسرطان،بیماری مزمن تنفسی ودیابت،سالانه مسئول28میلیون مرگ هستند.بیماری های فوق بزرگترین سهم رادرباربیماری های غیرواگیردرکشورهای بادرآمدکم ومتوسط دارند .سازمان جهانی بهداشت(WHO)پیش بینی می کنددرطول10سال آینده،بیشترین افزایش درمرگ ناشی ازبیماری قلبی عروقی(CVD)،سرطان،بیماری های تنفسی ودیابت،درکشورهای درحال توسعه رخ خواهدداد.

چهاربیماری فوق،به ویژه بیماری قلبی عروقی،همراه چهارعامل خطررفتاری شامل کم تحرکی،تغذیه ناسالم،مصرف الکل ودخانیات مهم ترین علل مرگ ومیر ناشی ازبیماری های غیرواگیرهستند.به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت کنترل این بیماریهاوعوامل خطرزمینه سازآنهارابه عنوان هدف اصلی برای کاهش25%مرگ ومیرناشی ازبیماری های غیرواگیرتاسال2025تعیین کرده است.

بسته"مداخلات اساسی بیماری بیماری ای غیرواگیرسازمان جهانی بهداشت(WHO-PEN)درمراقبت های اولیه بهداشتی"،یک گروه اولویت بندی شده ازمداخلات موثری است که می تواندباکیفیت قابل قبولی ارایه گرددوبه تقویت نظام سلامت منجرشود.درحال حاضر،برنامه هایی که درمراقبت های اولیه بهداشتی ادغام شده اند،فقط بریک عامل خطرمانندفشارخون بالایادیابت تمرکزدارندولی نگاه ادغام یافته به عوامل خطروبیماری هاوپیشگیری ودرمان ادغام یافته آنهاسبب دستیابی به اهداف باهزینه کمترواثربخشی بیشترمی گردد.

انتخاب این گروه ازبیماری های غیرواگیربرمبنای معیارهای زیربوده است:

1-این بیماری هاازمسائل اصلی بهداشت عمومی هستندکه بیشترین سهم رادربارجهانی بیماری های غیرواگیردارند.

2-مداخلات مبتنی برشواهدی برای پرداختن به این بیماری هاوجوددارند.

3-این بیماری هادارای عوامل خطررفتاری مشترک هستند:مصرف دخانیات والکل،کم تحرکی ورژیم عذایی ناسالم ازعوامل خطررفتاری بیماری های غیرواگیرمهم هستند.این عوامل باعثافزایش فشارخون(بیماری فشارخون بالا)،افزایش قندخون(دیابت)،افزایش یااختلال چربی های خون وچاقی می شوند.

4-این بیماری هاکانون توجه برنامه عملیاتی جهانی بیماری های غیرواگیرهستند.

رویکردهای موثربرای کاهش باربیماری های غیرواگیر،شامل ترکیبی ازمداخلات درسطح جامعه ومداخلات فردی هستند.چنین مداخلاتی باهزینه کم واثربخشی زیاددرحال حاضردردسترس بوده وشامل شناسایی وتشخیص زودهنگام بیماری های غیرواگیربااستفاده ازفن آوری های ارزان،روش های غیردارویی ودارویی برای اصلاح عوامل خطربیماری های غیرواگیروداروهای قابل تهیه برای پیشگیری ودرمان حملات قلبی وسکته مغزی،دیابت،سرطان وآسم هستند.اگراین مداخلات بافن آوری ارزان به طورموثرارایه شوند،به شکلی که مدیریت آنهادرمراقبت های اولیه بهداشتی(PHC)قابل انجام باشدفمی توانندهزینه های پزشکی راکاهش داده وبه بهبودکیفیت زندگی وبهره وری افرادمنجرشوند.

تالاسمی

 تعریف برنامه هدف:

یک نوع کم خونی است که بردو نوع مینوروماژور می باشد.درشرایطی که پدرومادرهردو ناقل این بیماری باشند(تالاسمی مینور)می توان انتظارداشت که احتمال تولدنوزادسالم25%،نوزادناقل50%ونوزادمبتلابه تالاسمی ماژور25%میباشد.ازعلائم تالاسمی ماژورکم خونی شدیدبوده که جهت رفع عوارض وخیم آن نیازبه تزریق مکررخون میباشد.تنهاراه پیشگیری ازاین بیماری غیرواگیرجلوگیری ازتولدنوزادمبتلابه تالاسمی ماژورمی باشد.

فعالیتهای روزانه وهمیشگی درارتباط بااین برنامه :برگزاری کلاسهای مشاوره قبل ازازدواج 3روزدرهفته،پذیرش زوجین مشکل داردرهسته مشاوره شهرستان،ارجاع زوجین جهت آزمایشات تکمیلی وPNDوتفسیرنتایج واقدام لازم تاحصول نتیجه ودرمواردی سقط،انجام مراقبتهای ماهیانه توسط مراکز ودوره ای توسط ستادمرکزبهداشت شهرستان،برگزاری کارگاههاوکلاسهای بازآموزی جهت پرسنل درگیر،ارسال آماروعملکردبصورت ماهینه وفصلی وسالیانه به مرکزبهداشت استان،پایش خانه های بهداشت ومراکزبهداشتی ودرمانی جهت حصول اطمینان ازاجراءصحیح هرکدام ازاستراتژیهای اول ودوم وسوم،تهیه متون آموزشی وپمفلت وتراکت وارسال وتوزیع میان واحدهای متختلف جهت بهره برداری لازم.ترتیب اثرفوری وصحیح به نامه های دریافتی ازمرکزبهداشت استان ودانشگاه ویاسایرارگانهاوادارات وجواب دهی وارسال بموقع آن.

وضعیت موجود:

درحال حاضروبراساس آخرین آماردرشهرستان جوانرودتعدادیک موردبیمارمبتلابه تالاسمی ماژور،11زوج ناقل تالاسمی  تشخیص وثبت شده است.

موردانتظاردرطول سال:کشف تمامی مواردناقل ویامشکوک تالاسمی ومراقبت بموقع آنهاوارجاع جهت انجام آزمایشاتPND

هدف کلی ازاین برنامه عملیاتی:

کنترل بیماری تالاسمی ماژوردرسطح شهرستان

اهداف اختصاصی این برنامه عملیاتی:

1.    افزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی قبل ازازدواج

2.    افزایش پوشش نظام مراقبت بیماری تالاسمی بعد ازازدواج

موانع ونقاط ضعف:عدم استقبال زوجین جهت انجام آزمایشات تکمیلی ویاPNDوهمچنین عدم وجودپزشک اپیدمیولوژی درواحد

تسهیل گرها ونقاط قوت:استقرار آزمایشات درشهرستان کرمانشاه

مهم ترین فعالیت دردست اقدام تاپایان سال:مراقبت تمامی زوجین تحت مراقبت توسط ستادمرکزبهداشت شهرستان  وارجاع تمامی آنهاجهت انجام مرحله اولPND

جدول برنامه عملیلتی برنامه دریک نگاه

جدول تفصیلی فعالیتهای مداخله ای مربوط به استراتژی هدف اختصاصی اول ازبرنامه درشهرستان جوانرودسال1397

(کشف زوجین ناقل تالاسمی)

جدول تفصیلی فعالیتهای مداخله ای استرات‍‍‍ژی هدف اختصاصی دوم برنامه درشهرستان جوانرود1397

(جلوگیری ازتولدنوزادمبتلا به تالاسمی ماژور)

جدول گانت برنامه تالاسمی درشهرستان جوانروددرسال1397

نیازسنجی آموزشی  برنامه تالاسمی براساس اولویت بندی مشکلات ونیاز گروه هدف در سال 1397